Έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι η στοματική υγεία των αθλητών είναι συχνά κακή και υπάρχουν αυξημένες ανάγκες θεραπείας των οδοντοστοματικών προβλημάτων τους. Οι αθλητές βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στοματικής υγείας με εκείνο των ευπαθών ομάδων του γενικότερου πληθυσμού.
Καταστάσεις όπως τερηδόνα, ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, περιστεφανίτιδα των 3ων γομφίων (φλεγμονή των ούλων γύρω από τους φρονιμίτες), διαβρώσεις των δοντιών και οδοντικοί τραυματισμοί συναντώνται σε αυξημένο βαθμό στους αθλητές όλων των επιπέδων
Τέτοιου είδους οξέα και χρόνια οδοντιατρικά προβλήματα μπορούν να εμποδίσουν τους αθλητές να αφοσιωθούν στο αγαπημένο τους άθλημα και στις προπονήσεις τους και τελικά να επηρεάσουν τις επιδόσεις τους. Θα περίμενε κανείς, αθλητές πολύ υψηλού επιπέδου να έχουν καλή στοματική υγεία. Και όμως, πρόσφατες έρευνες σε αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου (2012), αλλά και σε παίκτες της ποδοσφαιρικής ομάδας της Μπαρτσελόνα έδειξαν ότι οι ελίτ αθλητές πάσχουν σε μεγάλο βαθμό από οδοντιατρικά προβλήματα.
Πιο αναλυτικά, μελέτη που έγινε στην οδοντιατρική κλινική της πολυκλινικής του Ολυμπιακού χωριού, κατά την Ολυμπιάδα του Λονδίνου του 2012 και συμμετείχαν 302 αθλητές από όλες τις ηπείρους, έδειξε υψηλά ποσοστά κακής στοματικής υγείας σε νοσολογικές οντότητες όπως: τερηδόνα (χαλασμένα δόντια, 55% των αθλητών), οδοντικές διαβρώσεις (45% των αθλητών), τραύμα στην περιοχή των δοντιών και του προσώπου (30% των αθλητών), περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα 76%, περιοδοντίτιδα 15% των αθλητών). Το 28% των αθλητών ανέφεραν ότι η κατάσταση της στοματικής τους υγείας είχε επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους και το 18% στις προπονήσεις και στους αγώνες τους.
Οι μισοί περίπου αθλητές δεν είχαν κάνει οδοντιατρική εξέταση τους τελευταίους 12 μήνες πριν τους Αγώνες! Μελέτη που έγινε στους παίκτες της ποδοσφαιρικής ομάδας της Βαρκελώνης (Football Club Barcelona) τη χρονική περίοδο 2003-2006, έδειξε ότι οι παίκτες παρά τη συστηματική ιατρική τους παρακολούθηση, παρουσίαζαν σημαντικά οδοντιατρικά προβλήματα όπως αθεράπευτη τερηδόνα, ουλίτιδα και κακή σύγκλειση και υπέφεραν από οδοντικούς τραυματισμούς σαν αποτέλεσμα της αθλητικής τους δραστηριότητας.
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά τα προβλήματα μπορούν να επηρεάσουν τη φυσική κατάσταση των αθλητών. Άλλες μελέτες συμφωνούν με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας στους αθλητές. Ειδικότερα, έρευνα σε αθλήτριες του γυναικείου ποδοσφαίρου έδειξε ότι το 57% των αθλητριών είχαν τερηδόνα (χαλασμένα δόντια), ενώ άλλη έρευνα σε ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές διαπιστώνει ότι η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη με το 71% των αθλητών να παρουσιάζουν τερηδόνα.
Τις τελευταίες δεκαετίες η διάβρωση των δοντιών αποτελεί ένα σημαντικό κλινικό πρόβλημα. Οι διαβρώσεις των δοντιών είναι η μη αναστρέψιμη απώλεια οδοντικού ιστού από χημική διαδικασία, όπου δεν εμπλέκονται βακτήρια. Σε μελέτη μεταξύ νέων ατόμων διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με αθλητική δραστηριότητα παρουσίαζαν μεγαλύτερη συχνότητα οδοντικών διαβρώσεων (64%) συγκρινόμενα με άτομα που δεν είχαν αθλητική δραστηριότητα (20%).
Καταστάσεις φλεγμονής, όπως περιστεφανίτιδα των τρίτων γομφίων (φλεγμονή των μαλακών ιστών γύρω από τους φρονιμίτες) και περιοδοντική νόσος μπορούν να επιβαρύνουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του αθλητή και να επηρεάσουν την απόδοση του.
Η περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα), πέραν της φλεγμονής στο στόμα, της προοδευτικής καταστροφής των περιοδοντικών ιστών και της απώλειας δοντιών με τελικό αποτέλεσμα την πλημμελή μασητική λειτουργία, έχει συσχετιστεί με επιπτώσεις στη γενικότερη υγεία, όπως καρδιαγγειακές νόσους, σακχαρώδη διαβήτη, συγκεκριμένες μορφές καρκίνου και ρευματοειδή αρθρίτιδα. Στην περιοχή της κεφαλής, οι τραυματισμοί κατά την άθληση αποτελούν το 30,5% του συνόλου των τραυματισμών.
Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των τραυματισμών αφορά στην περιοχή του στόματος, δηλαδή στα δόντια και παράπλευρους μαλακούς και σκληρούς ιστούς. Οι οδοντικοί τραυματισμοί είναι οι πιο κοινός τύπος τραυματισμών στην περιοχή του προσώπου και οφείλονται κυρίως σε απ΄ευθείας κτύπημα με μπάλα ή σε σύγκρουση μεταξύ των παικτών. Το γεγονός ότι στις ημέρες μας τα αθλήματα επαφής είναι πολύ δημοφιλή (μπάσκετ, ποδόσφαιρο, πολεμικές τέχνες κα) και συμμετέχουν αθλητές από μικρή ηλικία, αυξάνουν τον κίνδυνο τραύματος.
Στα αθλήματα έντονης σωματικής επαφής ή σύγκρουσης, οι αθλητές έχουν 10% πιθανότητες για τραυματισμό σε κάθε αθλητική χρονιά και 50% πιθανότητες για τραυματισμό σε όλη τους την αθλητική καριέρα. Αθλητές με οδοντογναθικές ανωμαλίες και κακή σύγκλειση των δοντιών και των γνάθων είναι υποψήφιοι για τέτοιους τραυματισμούς. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, καθώς επίσης η χρήση προστατευτικών μέσων κατά την αθλητική δραστηριότητα μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο τραυματισμών.
